Droomgaard Grolloo
Achtergrond 2003-2019
In 2003 Is Joop Boer begonnen met de aanleg van één van de eerste voedselbossen in Nederland, op een perceel grond tussen Grolloo en Papenvoort ten noorden van het Oostereind en ten westen van het Anderense Diepje. De ‘Droomgaard’ was voor hem een project waarin hij op een positieve en inspirerende manier vorm kon geven aan zijn overtuigingen op het vlak van duurzaamheid, natuurbehoud, veganisme en geweldloosheid. Met toewijding en inspanning is hij begonnen door een productieweiland stap voor stap te veranderen in een natuurlijke omgeving, waarin fruit- en notenbomen de dienst uitmaken.
Na het overlijden van Joop Boer en kort daarna van zijn partner Alexandra Hendrikx in het najaar van 2019 is de ‘Droomgaard’ en een later aangekocht aanpalend perceel nagelaten aan de Stichting Zonnewijzer Groningen. Het betreft in totaal circa 3,2 ha grond, deels met natuur-, maar meerendeels nog landbouwbestemming. In de nalatenschap zijn voorwaarden meegegeven.
In het kort: “Een ‘natuurreservaat / voedselbos’ en rustgebied voor wilde dieren is het hoofddoel. Op de percelen zullen de biologische, veganistische, natuur- en milieuvriendelijke idealen van Joop en Alexandra in ere worden gehouden.”
2020 Overdracht aan de Stichting Zonnewijzer Groningen
De overdracht aan de stichting heeft eind 2020 plaatsgevonden. De stichting ontplooit momenteel geen andere activiteiten dan het beheer van dit gebied. Er is een bescheiden reserve waarmee de vaste verplichtingen die met eigendom van het landje samenhangen gedurende een aantal jaren kan worden bekostigd. Vanuit deze achtergrond werkt de stichting aan een lange termijn aanpak voor behoud en beheer van het gebied – binnen de doelstellingen en binnen de financiële mogelijkheden. We werken daarbij nauw samen met Henk Jansen, landschapsecoloog (Elodea), en net als de bestuursleden vanaf het begin betrokken bij de ondersteuning van dit initiatief van Joop Boer.
2020 De stand van zaken
Het perceel kent door de gefaseerde aankoop een duidelijke tweedeling, zuidelijk begrensd door de Oostereind, de oorspronkelijke ‘Droomgaard’, 1,2 ha en noordelijk de voormalige coniferenkwekerij, 1,9 ha, gescheiden door een afwateringssloot en zich ontwikkelende rij bomen.
De Droomgaard heeft een aantal aangelegde structuren (boomwal langs de weg, een poel, een laan van tamme kastanjes), en verder een aantal ‘suntraps’ met struiken, fruitbomen en notenbomen. Ondanks de verruiging door achterstallig onderhoud in de laatste jaren zijn deze elementen duidelijk herkenbaar en desgewenst ook verder te ontwikkelen.
Op het noordelijke deel, de voormalige coniferenkwekerij staat nog een beperkt aantal hoog uitgegroeide coniferen. Het grootste deel is echter een relatief open, voedselrijke en vochtige ruigte met vooral distels, brandnetels en een groeiende variatie aan planten en grassen, en wat opslag van wilgen en berken.
Beide percelen kenmerken zich door weinig betreding en ingrepen, en zijn zichtbaar in gebruik als rustgebied voor wild. Het zuidelijk deel is door de diversiteit aan vruchtbomen en struiken ook aantrekkelijk voor vogels. Beide percelen grenzen over een totale lengte van circa 250 meter aan het Anderense Diepje. Deze beek is gekanaliseerd in het verleden, maar biedt wellicht op termijn kansen voor natuurlijk beheer en herstel van de oorspronkelijke loop.
2021 De stichting aan zet
Vanaf 2021 staat de stichting niet langer als toezichthouder op de achtergrond bij de ontwikkelingen rond de Droomgaard en het aangrenzende gebied maar heeft de volledige verantwoordelijkheid voor het gehele terrein en het verantwoorde beheer daarvan in 2021 en de komende jaren.
In het voorjaar van 2021 is in het veld vooral achterstallig onderhoud gedaan, met name het snoeien en knotten van overhangende bomen langs de randen van het terrein. En medio 2021 is een visiedocument opgesteld waarin de opties voor het beheer op langere termijn worden geschetst. We werken zowel in de praktijk als in het beleid nauw samen met Henk Jansen, landschapsecoloog (Elodea), en net als de bestuursleden vanaf het begin betrokken bij de ondersteuning van dit initiatief van Joop Boer.
In de tweede helft van 2021 zijn we in samenwerking met de Stichting Landschapsbeheer Drenthe op zoek gegaan naar lokale vrijwilligers die met enige regelmaat bij beheer, onderhoud en ontwikkeling van de Droomgaard betrokken willen zijn. De opkomst op de Natuurwerkdag op 6 november heeft geleid tot een groep van een zestal lokale vrijwilligers die regelmatig werkzaamheden oppakken zoals het vrijleggen van de poel, snoeien van de centrale laan en vormsnoei van diverse fruitbomen.
Via mailingen is het contact hersteld met tientallen sympathisanten van dit project. Al met al zien is er veel enthousiasme bij lokale vrijwilligers en bij de sympathisanten, voor het initiatief en voor de manier van samenwerken en communiceren.
2022-2025 Het perspectief
Medio 2021 is een visiedocument opgesteld. Hierin hebben we drie scenario’s geschetst voor een langere termijn aanpak voor behoud en beheer van het gebied – binnen de doelstellingen en binnen de financiële mogelijkheden. We willen daarbij graag samen met (institutionele) partijen – denk aan Stichting Landschapsbeheer Drenthe, gemeente, provincie, waterschap, Het Drentse Landschap - de mogelijkheden verkennen om aan te sluiten bij lokale landschappelijke ontwikkelingen. En ook op zoek te gaan naar mogelijkheden om met lokale en regionale vrijwilligers en betrokkenen een bijzonder gebiedje te behouden en te versterken. Kort samengevat zijn de drie scenario’s:
Passief beheer
We laten de natuur zijn gang gaan, met minimaal beheer en ingrijpen. Voor het noordelijk deel, de voormalige coniferenkwekerij is dat hoe dan ook een aantrekkelijk perspectief. Daar vindt nu een interessante ontwikkeling plaats, en verder is het nu al een relatief ontoegankelijk rustgebied.
Voor de Droomgaard kan die lijn ook gevolgd worden, hoewel daar juist ook mogelijkheden liggen voor meer boomaanplant en voor herstel en verder ontwikkelen van/naar een voedselbos.
Beperkt beheer – met steun van donateurs
We verwachten dat er onder vrienden en bekenden van Joop Boer via crowdfunding wel bijdragen te organiseren zijn, zeker als er een aansprekend verhaal onder ligt voor het langdurig behoud van het gebied. Zo’n aanpak vereist aandacht voor de continuïteit van de stichting en vraagt inzet van (deels lokale) vrijwilligers bij het planten en beperkt onderhoud, maar ook voor zaken als onderhoud website en dergelijke.
Actief beheer - herstel en ontwikkeling voedselbos
We gaan op zoek naar een lokale pachter/groep vrijwilligers die het voedselbos willen herstellen en ontwikkelen. Er zijn meer vrijwillige ‘handen aan de schop’ nodig dan in het voorgaande model. Dit kan ook gecombineerd worden met de hierboven geschetste werving van donateurs. Het accent komt dan te liggen op het voedselbos. Donateurs en werkzame vrijwilligers kunnen dezelfde personen zijn maar dat hoeft niet per se.
Deze aanpak vereist dat er een plan ligt en een goede coördinatie op uitvoering van onderhoud, ontwikkeling, werving en communicatie. Waarbij de trekkersrol van het huidige stichtingsbestuur termijn bijgesteld kan worden (qua rol c.q. qua samenstelling) om lokale betrokkenheid, borging van de oorspronkelijke doelstellingen en continuïteit van het initiatief zeker te stellen.
Als we kijken naar de ontwikkelingen van najaar 2021 dan zien we een positief beeld: de goede contacten met Stichting Landschapsbeheer Drenthe, het enthousiasme bij de vrijwilligers die nu regelmatig deelnemen aan onderhoudsdagen, en de bereidheid van sympathisanten om mee te doen en bij te dragen.
Dat maakt dat we als bestuur voor de periode 2022-2025 willen inzetten op actief beheer en behoud en herstel van het voedselbos. Waarbij we in eerste instantie vooral praktisch door gaan, met de handen aan de schop en de voeten in de modder, zonder de zeis en de snoeischaar te vergeten. Met als inzet de lokale verbinding verder te ontwikkelen. En van daaruit de komende jaren ook te bezien welke organisatorische aanpassingen dat proces kunnen ondersteunen.
