Twee vuilniszakken afval per jaar
"Ik stook pas als het kouder is dan dertien graden."
Vriendelijke ogen achter een fondsbrilletje, stekeltjeshaar en een krachtig gestel, zeker voor de zestig jaren die hij inmiddels telt. Maak kennis met Joop Boer, de man die maar twee zakken vuilnis per jaar produceert en wiens elektriciteitsmeter achteruit loopt.
Hij wilde agrariër worden en heeft biologie gestudeerd, maar stapte af van het idee om boer te worden toen hij zag wat de impact was van de moderne landbouwmethoden op het milieu. Sinds 2000 heeft Joop Boer een eigen bedrijf dat onder meer adviezen geeft over energiebesparing en zonnepanelen en is hij bezig een ecologische boomgaard van bijna anderhalve hectare aan te leggen.
Klopt het dat je problemen hebt met je energierekening?
"Ja, al vanaf 1999. Sinds die tijd heb ik zonnepanelen en heb ik op jaarbasis een negatief elektriciteitsverbruik; ik produceer meer elektriciteit dan ik verbruik. De meter staat per 1 januari dus telkens lager dan op 1 januari van het jaar ervoor. De computer van het elektriciteitsbedrijf kan dit niet verwerken. Ik geef het elk jaar op drie manieren door: met zo'n meterkaart, telefonisch en per e-mail, maar het mag allemaal niet helpen. Het systeem is gewoon niet berekend op een negatief energieverbruik. Kijk, hier staat: verbruik stroom: nul. Maar de werkelijke stand was 330 kWh lager en inmiddels is het verschil tussen de werkelijke meterstand en de stand van het energiebedrijf opgelopen tot 1300 kWh. Er wordt al aan gewerkt om het te veranderen."
Er zijn toch veel meer mensen met zonnepanelen op hun dak?
"Jawel, maar over het algemeen is hun verbruik veel hoger; meestal zijn de zonnepanelen maar goed voor tien tot vijftien procent van het verbruik. Mijn meter loopt achteruit omdat ik extreem weinig gebruik. Normaal gesproken verbruikt men per persoon ongeveer 1200 kWh per jaar, en een gezin 3500. Ik verbruik minder dan 150 kWh."
Hoe krijg je dat voor elkaar?
"Ten eerste heb ik geen koelkast. Ik ben veganist en hoef dus geen vlees en zuivel te koelen. Bovendien drink ik geen bier dat ik koud moet houden. Ik heb ook geen tv, en als ik iets op de computer moet doen, maak ik vooraf notities op papier zodat de computer minder lang aanstaat. En omdat ik een volkstuin heb, heb ik bijna altijd verse groente; ik koop geen diepvriesproducten of voorgesneden groenten."
Levert die volkstuin dan ook verse groente in de winter?
"Ja, ik heb nu bijvoorbeeld veldsla, waterkers, prei, wortels, winterpostelein, schorseneren, aardperen, spruitjes, boerenkool en savooiekool, dat is allemaal winterhard."
Is zo'n volkstuin eigenlijk wel rendabel?
"Dat hangt er van af. Als je tuinieren als ontspanning ziet, hoef je niet naar een andere club en daarvoor je lidmaatschap betalen. Momenteel betaal ik driehonderd euro per jaar voor mijn tuin, dat is dus minder dan dertig euro per maand en dan heb ik ook nog biologisch verbouwde groente. Mijn volkstuin kent een driedeling: een derde groenten en aardappels; een derde bomen en struiken, meest fruitbomen en een derde bloemen en kruiden. De bloemen zijn ook nuttig omdat je ze bijvoorbeeld cadeau kunt doen. Van de kruiden maak ik onder meer thee, van de vruchten maak ik jam."
Je zei net dat je overtuigd veganist bent...
"Ja, sinds 1990. Als iedereen veganist zou zijn, zouden we een heel werelddeel overhouden aan landbouwgrond. Voor een kilo dierlijk eiwit heb je namelijk meer dan tien kilo plantaardig eiwit nodig - dat is de voedselpiramide. En de bewerkingen kosten per kilo tien tot twintig keer meer aan energie dan er in het voedsel zit. Dat is dus gewoon niet rendabel. Als je de bron van de eiwitten direct eet, scheelt dat ecologisch gezien een factor tien qua milieubelasting."
Met dezelfde energie kun je dus een veel groter aantal mensen voeden als iedereen veganistisch zou eten.
"Op den duur wordt veganistisch eten waarschijnlijk zelfs noodzakelijk om de wereldbevolking te kunnen blijven voeden. Veganist worden is voor veel mensen misschien teveel gevraagd, maar ook een toename van het aantal vegetariërs zou al een hoop schelen. Gelukkig is de verandering al begonnen; de markt voor vleesvervangers was in 2004 al met iets van twintig procent gegroeid. Helaas geven veel landen subsidie voor de productie van vlees. En in Argentinië en Brazilië worden er grote stukken oerwoud gekapt om sojabonen te verbouwen, merendeels voor veevoer. De helft van de graanoogsten wordt trouwens ook voor veevoer gebruikt. In The New Scientist stond onlangs overigens dat de CO2-uitstoot meer vermindert door een vleeseter die vegetariër wordt dan door iemand die zijn terreinwagen inruilt voor de meest energiezuinige auto."
Op je rekening staat dat je het afgelopen jaar 74 kubieke meter gas verbruikte. Het zal dus wel koud zijn bij jou thuis…
"Als er bezoekt komt niet! Maar voor mezelf stook ik pas als de thermometer onder de 13 graden komt. Voor die tijd heb ik zelfs de waakvlam niet aan. Maar het is toch niet koud bij mij thuis. Ik heb aan twee kanten buren en ik heb de buitenmuur geïsoleerd, waardoor de kou tegengehouden wordt en de muur warm blijft. In feite gebruik ik een soort warmteopslag. Verder heb ik de vloer en het plafond goed geïsoleerd en heb ik dubbel glas. Daarbij komt dat ik maar een klein huis heb. Ik heb mijn bureau op een verhoging staan, waardoor ik geen koude voeten krijg en ik heb een hoogslaper.
Het ligt er ook aan waar je van jongs af aan gewend bent. We worden geboren met een systeem van thermoregulatie. We verliezen dat vermogen echter als we opgroeien in een constant warme ruimte. Er zijn gevallen bekend van baby's die als enigen een natuurramp of ongeluk in een koud gebied overleefd hebben omdat bij hen de warmteregulatie nog werkte. Overigens blijft het systeem slapend aanwezig en kun je je thermoregulatie in drie tot zes maanden weer activeren. Zwervers kunnen daardoor in de kou op een bankje in het park slapen zonder dat ze ziek worden."
Sta je niet buiten het moderne leven, ondanks je energiezuinige manier van leven?
"Nee, ik sta er juist middenin. Ik voer gewoon een nul-energie huishouding en koop zo weinig mogelijk producten die zorgen voor verborgen energiegebruik."
Verborgen energiegebruik?
"Veel van wat je koopt wordt met een enorme hoeveelheid energie geproduceerd, bewerkt, verpakt, bevroren, vervoerd enzovoort. Als je zo'n product aanschaft ben je in feite verantwoordelijk voor de energie-inhoud ervan. Ik probeer zo weinig mogelijk afval te produceren; ik zit nu op twee vuilniszakken per jaar. Als bepaalde noodzakelijke dingen niet in plastic verpakt zouden zijn, zou ik waarschijnlijk ook hier op nul uitkomen…"
Hoe is het mogelijk dat je zo weinig vuilnis produceert?
"Ik koop niets dat verpakt is in blik, plastic, of pakken met een kunststoflaagje, bijvoorbeeld vruchtensap. Voor slechts een paar minuten een smaakje in mijn mond wil ik geen dingen kopen die zoveel afval veroorzaken; ik drink net zo lief thee of water. Verder recycle ik al mijn papier en glas, en composteer ik al het GFT. Dit is natuurlijk alleen mogelijk omdat ik een tuin heb. Plastic zakjes die ik krijg, bewaar ik en die neem ik dan mee als ik groente of fruit koop in een supermarkt. Dan hoef ik daar geen nieuw zakje te nemen. Belangrijk is ook dat je altijd een tas, eventueel fietstas, meeneemt als je naar de winkel of de markt gaat. Op de markt kan de groente dan rechtsreeks in de fietstas in plaats van eerst in een plastic tasje en daarna in de fietstas."
Ben je altijd zo energie- en milieubewust geweest?
"Als klein kind vond ik al dat mensen de boel eerder lelijker dan mooier maakten, denk aan huizen en landbouwmethoden. En ik zal een jaar of twaalf geweest zijn toen ik over de spullen in winkels dacht: 'tachtig tot negentig procent hiervan heb je niet nodig.' En dat denk ik nu nog steeds. Ik wil bij mijn vertrek de wereld niet lelijker of armer achterlaten dan ik haar aangetroffen heb, maar mogelijk iets mooier. Het is voor mij heel eenvoudig: je krijgt van de wereld zoveel cadeau: lucht, zon, water, schoonheid... dan mag je toch wel iets terugdoen?"
Roelie Koobs
